Aktualune Nevipya

Sar aqhilo o festipe e 08 –to marto

  • 06/03/2020
  • By Romano Avazo
Share

Ideya vash festipe e Mashkarthemutno Dive e Juvlengo , startingya startipeya e shelbershendar XIX kote sine yek periodi na shukaripeya kotar o trazipya thay bayrovipe e populaciyako vash o industriyalizimo butikeripe  ano Sumnal.

 

8-to marto penjargyola sar “Juvlengo dive”,ano sa Sumnal .Numaya ano but  yaverune rashtre akaya festa festingyola sar selikani festa. Akava dive sitov servisi na numay vash o yekhipe e juvlengo bizo diklaripe religiya, raca,kultura, qhip thay avipe, numay akava si ini te adikerolpe pe godi o kriiripe vash yekuno poli, traynipe,dogripe thay vazdipe pashe 10 dekade .

 

Ano keripe e Sociyalistyenge yekhatar , mashkarthemutno ani Kopenhaga ano 1910 bersh andilo decisipe kay Juvlengo Dive “te festingyol  ano sa Sumnal ,vash o respekto e khelaripasko vash o juvla thay olenge hakaya a ini vash o phikoipe vash o juvla thay o penjaripe e statusesko e juvlengo ano malipe.Ani akaya Konferenca lele kotor truyal 100 juvla kota 17 thana e lumiyake,pe olengo mashkar sine ini trin juvla kola alosardile sar reprezentya ano Finlandako guvernipe.

 

Sar phiravipe kotar o decisipe kova lelilo ano Kopenhaga ,yek bersh pale ano 1911 bersh andilo decisipe Juvlengo Dive te festingyol angluni ver pe 19 marto ,ani Austria,Danimarka,Germania thay e Shfaycarska,kote milyoyna musha thay juvla lele kotor ano organizipe e festako .Juvla rodena sine hako vash votipe ano guvernipe vash I buti ,edukipe thay aqhavipe e diskriminaciyako ani buti.

 

Nesave dive pale palo akava decisipe pe 25 marto ,yek tragikuni yag ano New York tasavgya 140 juvla pe lugipe e butikeripasko .Akava ovipe sinole yek baro semnipe vash thovipe e krisyengo vash o kondicie e bukyake .

 

Ano 1913 bersh o juvla e rusiyake festinde Juvlano Dive puranokurko dive pe agor e qhonesko februaro sar kotor e manifestipyengo vash traynipe. Numay ano  aver thana e Evropake ano bersh 1914 bersh akava dive startingya te festingyol pe 08 –to marto ,pe amalipe e kedipyenca  thay manifestipe mamuy e Anglune Marebasko ano Sumnal.

 

Sar nashalipe pederal se 2 milioyna soldatya rusya pe lugipe e Anglune Marebasko ano Sumnal ,juvla rusiake ano agor e qhonesko  februaro puranokurko dive 1917 bersh sine yekhune vash yek protesti e habasko vash o “Habe thay Traynipe” shtar dive palo startipe e grevako ,o Thagarno lela obligipe te mekel vast kotar o posti ini anglovaktyuno guvernipe dengya juvlenge hako ani rusia vash Votipe .Akava ovipe ulo pe 23 februaro sar si  pe  Juliyanesko kalendari kote vastingyola sine pe odova vahti .Sar si  pe  Gregoryuno kalendari kova vastingyola sakote ano sumnal akava dive perela pe 08 –to marto kote akana ano sa sumnal .

Sar odole divesta Mashkarthemutno dive e Juvlako “lela yek yaver dimenziya thay startingya te festingyol ano sa Sumnal .Akava dive dela reflektipe pederal kriiripe e juvlengo odola kola sinolen  yek semni rola ani olengi historia vash Juvlake hakaya.

 

Ayeka aver thana e lumiyake ule bare proteste vsh juvlane hakaya thay thavdipeya juvlane thay mushane hakaya siton hakaya ano sa sumnal . ano sakova 08- to marto ano sa sumnal o qhavore dena todine pere dayenge dena luludya thay aver sheya vash mothavipe e kamipasko pederal e day.