Aktualune Nevipya

Lugyargyola e muhli truyal e ideya vash korijipe e samatredyengo

  • 15/10/2018
  • By Romano Avazo
Share

Violeta Oroshi Berishaj

KosovaLive

Dejvid Filips, deipnogodyako e Kosovake sherutnesko Hashim Thaqi ano dialogi Srbiya thay Kosova ano Briseli, anglo nesave dive dengya mekipe vast kotar akaya poziciya, deipea klaripe kay nashti te lel kotor e propozime planeya vash ulavipe e Kosovako, kova sar si pe leste sile “Stratejikuno natheripya” thay feri so e idaya si horipea ano kontripe oleske prastavyencar.

Ano mekipe vast kotar akava posti vakargya kay lela pa peste e deipaski godyaki rola phakyavipea kay si te resolpe lekanipe mashkar e Prishtina thay Beogradi ano drom e zoralipesko e phiravnege autoritetyengo, zoralokeripe e iplementipesko e thamyengo thay zoralokeripe e presingoske e internacionalune komunitetesko pe Srbiya kay te penjarol e Kosova” sar sovranyuni thay biumlavdi rashtar andar olake samatrede”. O Filips konstantingya kay disave ano Kosovake Instituciye jana yaver dromeya, vash o sebepi kay asceptirinena korijipe e samatredyengo.

“Phakyava kay ulavipe vay korijipe e samatredengo si na shukarno lekanipe, kova na ka normalizinel e realaciya e Srbiya vay kay e Kosova te ovel ani poziciya te lel may but penjaripya ano globaluno nivelo”, sikavgya poro prastav o Filips.

Sar si pe leste, korijipe e samatredyengo sikavla “ istorikuno hovavipe e kosovake selesko”, thay kay ayekha ideya si rizikuno ano potenciali sar ini destabiluni koya shay anla ini ji pe zori.

O Kabineti e Kosovake presidentesko na komentingya mekipe vast e dipnogodyako Dejvid Filipesko, numa o kosovake mediye transmentinena e deklaraciya e Hashim Taqeski kote ov vakerla kay kotar o franciako presidento Emanueli Makroni lela phikodeipe vash so may siguno reslipe e obligativuno krisyuno lekanipesko  mashkar e Prishtina thay Beogradi .

“ O Presidento Makron zoralipea dela phiko e dialogeske Kosova thay Srbiya thay shaipe kay o lekanipe te resel shaipea so may sige, idelipeya vash harno periodi thay realune shaipyencar vash korekciya e samatredyengo”, deklaringya o Thaqi. Akava, sar si pe leste, lelape kan phanglipe e Preshevako, Madvejako thay Biyanovecesko andar o Kosovake samatrede.

Ov deklaringya kay ayakha  formako lekanipe “ putarla o siguruno evroatlantikuna prespektiva vash I Kosova”m kay te na “lel ano dikhipe smatretyune limitya ani baza e etnikune theripesko”, numay te ovel adikerdo “ o multietniciteti ani Kosova thay prespejktiva e vazdipesko e dizutna demokraciyako ano than”.

Ano intervyu vash franciaki televiziya “Frans 24”, o presidento Hashim Thaqi deklaringya kay te sine kay na reslola ano agoruno lekanipe mashkar e Kosova thay Srbiya vash korijipe e samatredengo, shay te anel ano riziko o ulavipe e Kosovako vay formiripe e Komuniteti e srbyune komunyengo e buderune srbyencar, so shay ovla “Srbiaki  Republika” .

“ Korijipe e samatredyengo na si ideya kola me manglape te reprezentinav, numay si aktualuni, palo dekadyuno konflikto, palo bud numerune negociyaciye, yekhuno shaipe vash te resolpe yekhe racionalune,traynipeske thay shukar lelo alosaripe vash sol duy riga”, deklaringya o Thaqi vash TV “ Frans 24”. Ov pe lugipe ini phengya kay te sine kay e Kosova thay Srbiya dakordingyona truyal o puqope e samatredengo, kay niyekh na sile sebepi kay akaleske te ovel kontra.

O Amerikanyuni magazina  “Forin Afers”, ano artiklo titulimo “ yaveripe e samatredyengo ashutinla e politikanyen, na e dizutnen”, numay akalsetar phenla ka na si klaro e ideya vash yaveripe e teritoriengo mashkar e Kosova thay Srbiya, kay na si saastardi vash savore thay ka si shokantyuni.

“Sheruno mangipe e Srbyengi thay Albanyengi si, hari but, sar te jivdinen pere pashurtne seleyencar, ayakha sar reprezentinena o ideatorya denda ideyake. Akava misalipen shay te bikingyol tali fundamentaluni shema pe sah Balkani:nacionalizmo”, decisinla o penjardo magazini “Forin Afers”.

Thay ji kay e Srbiaki  premierka Ana Brnabić janglarla e ofisiyaluna Prishtinake kay te aqhavel o vakeripe vash I Presheva,Buyanovci thay Medveja, numay kay manglape te vakerolpe vash o shaipe e resipesko e kompromisesko, kova shay anla shaipe lugoperiodikuno normalizipe e realciango e Beogradesko thay Prishtina, norvejiako ambasadori ano Beogradi Arne Sanes Bjornstad, dikhlarla kay pandar si shaipe te arakhlol o alosaripe vash I Kosova thay phengya kay sarenenge si klaro kay e Srbiya ano odova kompromisi manglao diso te lel vash iranipe.

“Umlavdo si kotar o sol duy riga te arakhen alosaripe truyal kova shay te lenpe kan thay kova shay lela demokrativuno legimiteto.Ini o sigipe na si may semno, numay arakhipe stabilune thay adikerde alosaripesko”, dikhlarla o Bjornstad.

Te phena ini akava kay ano raporti vash o anglipe e Srbiako vash Evropako parlamento, thovdilo o amandamenti kote lepergyola o smatredipe mashkar e Kosova thay Srbiya. Numa, odova amandamenti, deklarinena o analitiqarya, na dena direktuno godinipe vash alosaripe ano dialogi Beogradi thay Prishtina, numay anena pe janipe vash e diskusiya e shaipesko vash I korekciya e samatredyengo”. Akava amandamenti na cidla varesavo alosaripe “ kova pherla kraulne thovipya e ultimatyengo”.

O Kosovako Presidento Hashim Thaqi sile pharipe vash te arakhel phokodeipe e  koalicyune partnerencar  ano Kosovako Raipen, buderi kotar e opoziciya vash putarde dialogya vash “korijipe e samatredeyengo “ e Srbiya. E partiya” Vetvendosja” anglune duy kurke organizingya masivune protestya ani Prishtina thay angoinforingya kay si te lugyarel olencar te sine kay o prersidento Thaqi na cidla vast kotar institipe vash “ korijipe e samatredyango” .

Ini o Kosovakko Sherunoministri Ramush Haradinay si kontra e Taqeska  ideyake, deklaripeya kay sakova tentipe vash yaveripe vay korijipe e samatredyengo “nigarna ano mareba”.

Interesantuni deklaraciya si ini e srbyune presidentesko Aleksadar Vucic koya emitingay o RTS-i:”Konstantingyum kay o seli praktipeya vakerla kay sah e Kosova manglape te oveolala o samatrede ani Yarinya thay Banyaku. Te sine kay o seli ayakha vakerla, so te kerav, nashti te ovav mamuy e seleske mangipesko thay manglape te respektinav olengo mangipe:, deklaringay mashkar o sah o Srbiyako presidento.

Pale, o Thaqi phenla kay ano anglo nilaya avutne bersheske, angledo alosripe vash evropako parlamento, manglape te resolpe e soluciya vash alosaripe srbyuna-albanyuna ralaciya.

Sar deklaringya, lekanipe manglape te adikerel o andripe penjaripe e Kosovako ano Siguripesko Koncilo OKB, thay te sine kay yaveringyona o samatrede , o Kosovo si te aqhol multietnikuni rashtra kote ka respektingyon o hakya e Kosovake srbyengo.

“Akava proyekto financisalo upral o granti e Amerikanyuna Ambasadako ani Prishtina. Godinipe, prastavya, konkluziye vay rekomandipya astarde  akate si hako e autoresko(ske) thay , na sikavna mangle prastavya e  State Departmentesko."